Cá Sỉnh Nậm Thia

Dòng Nậm mát lành, hiền hòa ở Mường Lò là nơi sinh sống của loài cá sỉnh. Với tập tính ngược dòng nên vào sinh sản cá sỉnh thường bơi lên thượng nguồn đẻ trứng. Rồi những đàn cá con cứ xuôi dòng lừng lững về hạ nguồn là dòng Nậm Thia. Có lẽ nhờ vậy mà ở Nậm Thia cá sỉnh nhiều không kể xiết.

Cá sỉnh ăn rêu đá để sống. Những con cá thon dài, thân mảnh con nào to lắm cũng cỡ bốn ngón tay. Đặc biệt rất ít xương, chắc thịt, ngọt đậm lại không tanh nên người ta tha hồ chế biến nên các món ăn từ cá.  Từ “pa kính pỉnh” – cá được kẹp tre rồi nướng trên than hồng. Đến “pa mốc” – cá bọc lá chuối rồi mang vùi trong tro nóng. Hay các món tốn nhiều thời gian: “pa mắm” – làm mắm từ cá, “pa khính xổm” – cá muối chua, “pa khính giảng” – cá gác bếp…

Dù ở món nào cũng không thể thiếu bát nước chấm “nậm pịa” thứ hỗn hợp pha trộn từ ruột cá sỉnh, hạt sẻn, hành, gừng rồi đem chưng.

Những con cá chuyên ngược dòng nên vô cùng nhanh nhảu. Vì thế người ta luôn đưa ra nhiều cách để dụ khi cho bằng được loài cá quý này. Người thì giăng chiếc cần câu với mồi là giun đất đang ngoe nguẩy. Ai khéo tay thì quăng chài, khéo léo quan sát dòng chảy thì cũng được bữa mẻ lưới nặng tay. Mà độc đáo nhất phải nhắc đến “chuôm đá”. Người Thái tạo thành các hang hốc, “chuôm” nhỏ bằng đá dưới nước. Nhử cá vào bằng xương trâu, bò, khi cá vào kín họ dùng lưới vây bắt lại. Một chuôm có khi được 4-5kg cá sỉnh.

Cá sỉnh của dòng Thia không những được xem là thức ăn mà còn xuất hiện trang trọng trong lễ vật hỏi cưới của người Thái. Thế mới biết con người Yên Bái quý loài cá này nhiều biết dường nào. Một dịp bất chợt nhớ Nậm Thia thì đừng quên cá sỉnh thơm lành, dòng nước hiền hòa, buổi “chôm đá” náo nhiệt, cả bát rượu và điệu xòe Thái bạn nhé.